Lâu nay, mỗi khi có chuyện than xuất lậu thì người ta thường đổ lỗi cho than “thổ phỉ”, nhưng thực chất khai thác theo kiểu thủ công của than “thổ phỉ” thì sản lượng chẳng đáng là bao, trong khi lượng xuất lậu lên tới hàng triệu tấn. Thực tế, những điều tiếng về việc doanh nghiệp (DN) bên ngoài lợi dụng các hợp đồng bốc xúc, vận chuyển đất đá để xúc than đem ra ngoài, dẫn tới tình trạng than lậu thêm “nóng”, chưa bao giờ chấm dứt.

Chấm dứt các hợp đồng trên, theo yêu cầu của tỉnh Quảng Ninh đối với Tập đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV), hy vọng sẽ tận diệt phần lớn nạn than lậu, nhưng sẽ gây khó khăn lớn cho các đơn vị của TKV, vì phải bỏ ra hàng ngàn tỉ đồng để làm các công việc hiện đang thuê các DN bên ngoài thực hiện…

Giải trình của TKV

Sau khi Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ninh trong Kết luận số 56, ngày 25.7.2014 đã yêu cầu TKV chỉ đạo các đơn vị trong ngành ngay trong quý III năm nay phải chấm dứt việc thuê các DN bên ngoài bốc xúc, vận chuyển đất đá, ngày 20.8.2014, UBND tỉnh Quảng Ninh lại có công văn số 4618, trong đó yêu cầu TKV nhưng ở mức “nhẹ” hơn: Trong năm 2014, xây dựng phương án chấm dứt việc thuê các DN bên ngoài bốc xúc, vận chuyển đất đá.

Nếu không thuê các DN bên ngoài, ngành than sẽ phải đầu tư thêm một khoản tiền rất lớn.

Theo TKV, hiện tại, mỗi năm các đơn vị trong ngành than thuê bốc xúc đất đá khoảng 55 triệu mét khối, khoan nổ mìn 1,2 triệu mét; số lượng thiết bị (hầu hết là của các DN trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh) gồm 15 máy khoan, 60 máy xúc và 960 ôtô vận chuyển, giải quyết việc làm tương đương với số thợ vận hành khoảng 3.200 người.

Điều đó có nghĩa rằng, nếu chấm dứt các HĐ thuê bên ngoài, TKV sẽ phải đầu tư toàn bộ số máy móc, thiết bị trên, cùng với việc tuyển dụng thêm 3.200 nhân công; trong khi đó, số máy móc, thiết bị đó của các DN bên ngoài khả năng sẽ phải bán… sắt vụn.

Trong công văn gửi Tỉnh ủy Quảng Ninh mới đây, TKV cho rằng, việc TKV sử dụng năng lực của các DN trên địa bàn Quảng Ninh, tham gia các công đoạn bốc xúc, vận chuyển đất đá là đúng quy định hiện hành, pháp luật không cấm. Điều này cũng phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước nhằm phát huy các nguồn lực xã hội để phát triển sản xuất một cách hiệu quả.

Lâu nay, tỉnh Quảng Ninh cũng có chủ trương này, như trong Thông báo số 112/TB-UBND, ngày 1.7.2008, của Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh, trong đó đồng ý với việc TKV ký hợp đồng thuê các đơn vị bên ngoài làm thuê cho TKV, nhằm phát huy đầu tư xã hội, tránh xáo trộn và cũng là phương thức giảm đầu tư trang thiết bị của TKV.

Liệu pháp sốc

Từ đầu năm đến nay, các lực lượng chức năng liên tục bắt được các tàu chở than không rõ nguồn gốc với số lượng rất lớn trên vùng biển Quảng Ninh. Nguồn than đó từ đâu và tại sao lại có số than đó vẫn đang được cơ quan công an tiếp tục làm rõ. Tuy nhiên, hằng ngày, vẫn tấp nập những đoàn xe bịt kín thùng từ các mỏ than đi ra, mà theo giới trong nghề, nếu không có lực lượng nào chặn lại để kiểm tra, thì cùng lắm, đó cũng chỉ là xe chở đất, đá có màu… đen, chứ ai dám khẳng định là than.

Đã có không ít ý kiến đề xuất dừng đột xuất các xe trên và kiểm tra thì sẽ rõ: Đất, đá có màu đen hay là than thực sự?

Thường xuyên làm như vậy một cách nghiêm minh và công bố công khai kết quả, sẽ không còn những xì xầm về chuyện xe chở đất, đá nhưng lại chở… “nhầm” than.

Tuy nhiên, nếu kiểm soát chặt ngay tại khai trường, thì cũng chẳng đến nỗi như “thả gà ra đuổi”. Việc đó hoàn toàn nằm trong tay chính quyền địa phương và ngành than.

Đề xuất của tỉnh Quảng Ninh về việc ngành than chấm dứt thuê DN bên ngoài bốc xúc, vận chuyển đất đá được ví như “liệu pháp sốc” – có thể hạn chế khá hiệu quả tình trạng than lậu, nhưng sẽ tổn hại rất lớn cho các DN làm ăn chân chính và bản thân ngành than.

Đảm bảo an ninh, an toàn trong việc khai thác, tiêu thụ than, rõ ràng cần thế chân kiềng: Chính quyền – TKV – doanh nghiệp vững vàng, nhưng hiện chưa đến mức đó, khiến than lậu vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ tái diễn. Tuy nhiên, việc Quảng Ninh yêu cầu ngành than chấm dứt thuê các DN bên ngoài lại mang nặng tính hành chính áp đặt.

Nguồn : laodong.com.vn